top of page

AULA GLORIAE
czyli co się Przydażyło
niewydażonym tłómaczom

 

  1. Ad Kalendas Graecas - Aby do pierwszego

  2. Artaxerxi, regi Persarum, multi liberi erant, sed tres tantum iusto matrimonio suscepti - Artakserkses, król Persów, miał wiele książek, lecz z nakazu trzech żon wyrzucił wielką ich ilość

  3. Castra ponere - Obóz pionierów

  4. Comperi feminam in undecimo mense post mariti mortem peperisse - Dowiedziałem się, że kobieta urodziła na jedenastym stole

  5. Cuius frater punitus est - Czyj syn jest Fenicjaninem

  6. Cum duo faciunt idem, non est idem - Robić to z dwoma to nie jest to samo  

  7. Cursus honorum - Runda honorowa

  8. Custodire quasi pupillam oculi sui - Zauważa się nawet okiem bliźniego swego

  9. De mortuis aut bene aut nihil - 1) Z trupem albo dobrze, albo wcale   2) Nic nie zrobi zmarłemu dobrze

  10. Demosthenes ait - Powiedział Domestos

  11. Dimitte illis, non enim sciunt, quod faciunt - Przebacz im, że nie wiedzą, co czynią

  12. Ego multos iam annos agrum colo - Ego cały już rok pole uprawia

  13. Ei viro cum amico meo negotium est - Biada człowiekowi, który prowadzi interesy z moim przyjacielem

  14. Eodem die - Eodem zmarł

  15. Genius loci - Szalony geniusz

  16. Hanc urbem (...) septimo mense cepi - To miasto (...) siódmym rozumem zdobyłem

  17. Iam ante Homerum poetae fuisse putantur - Już przedtem sądzono, że Homer był poetą

  18. Inter arma silent Musae - W czasie wojny cichną muchy

  19. Ita vixi, ut frustra me natum esse existimem - Żyłem, bo błędnie sądziłem, że się urodziłem

  20. Maximum remedium irae mora est - Najlepszym lekarstwem na gniew jest śmierć

  21. Memento mori - Nie zapomnij umrzeć

  22. Mihi desunt vires - Brak mi męża

  23. Muta te! - Bądź cicho!

  24. Natura horret vacuum - 1) Natura nie znosi próżniactwa 2) Natura nie znosi próżnych

  25. Ne respicias mulierem alieni viri - Nie spoglądaj kobieto na cudzego męża

  26. Oculus domini saginat equum - Pańskie oko tuczy się koniem

  27. Orpheum poetam docet Aristoteles numquam fuisse - Poety Orfeusza nigdy nie uczył Arystoteles

  28. Paulo post... - Pawłowi potem...

  29. Primum non nocere - 1) Pierwszy raz nie szkodzi  2) Pierwsze nie szkodzi

  30. Pro publico bono - Dla dobrej publiczności

  31. Quo difficilius, eo honestius - Kto jest cięższy, idzie zacniej

  32. Quid times? - 1) Co za czasy!   2) Która godzina?

  33. Pueri Romani - Dzieci Romana

  34. Sapientior me - Zrozum mnie

  35. Sero venientibus ossa - Kości przybędą później

  36. Sine causa - Bez domu

  37. (Si rota defuerit) tu pede carpe viam - (Jeśli zbraknie koła) puszczaj wiatry i ruszaj w drogę

  38. Socrates, ut fama est... - Sokrates, jak jest głodny...

  39. Sol quantus sit, percipi non potest - Słońce jest tak wielkie, że nie można go złapać

  40. Tale erat initium belli Troiani - Kostka do gry była początkiem wojny trojańskiej

  41. Tempus fugit - Czas uciekać

  42. Tertium non datur - 1) Trzeci raz nie dawaj  2) Trzy razy się nie daje

  43. Tres faciunt collegium - Bardzo łatwe rady

  44. Utinam dei omnia tibi dent! - Niech bogowie dadzą ci wszystkie zęby!

  45. Verba volant, scripta manent - Słowa latają, pisarze pozostają

  46. Verte! -  1) Odwrót!  2) Zawróć!

  47. Vino pellite curas -  Wino leczy skórę

  48. XL naves - Bardzo duże okręty

  49. Quod vere iustum et dignum, aequum et salutare - sprawiedliwie jest wiosną pozdrawiać i konia

  50. Ora et labora - 1) Koniec pracy 2) Cuma na pracę 3) Praca i płaca

  51. Agricolis miseris aut pauci aut nulli servi erant - Gospodynie domowe nie zwracają uwagi na albo biednych albo drobnych rolników

  52. ​Vir locum ornat, non locus virum - Mąż mieszkanie ozdobił, nie mieszkanie mężów

  53. Agricolae misero ager erat parvus -  1) Chłopiec obrabował biednego rolnika 2) Pole to drobni rolnicy niezadowoleni 3) Gospodarz nieszczęśliwy był mały

  54. ​Honestam probi vitam agunt - 1) Uczciwe życie w pozycji pionowej 2) Żyć uczciwie stojąc prosto

  55. ​Magna non semper sunt periculosa - Wciąż nie ma wielu uczniów

  56. Refugium tibi amicisque quaerere potes - 1) Uciekał osłaniając flet 2) Schowaj i owiń flet 3) Szukaj schronienia tobie upragnionego i napoju magicznego

  57. ​Paucas iam horas habes. Refugium tibi amicisque quaerere potes. Tum Aeneas ab oris Troiae fugit et novam patriam quaerit - Schronisko ubiera golenie i szuka potężnego, bez przerwy, zaraz macie godziny. Następnie Eneasz wstał z Troi, uciekł z nożycami szukać ojczyzyny

  58. Aristippum, philosophum Graecum antiquum,  et paucos amicos procella ad oram Rhodi insulae iacit - Arystyp, starożytny filozof grecki, to nieliczny ze zwolenników burzy rzuconej na brzeg wyspy Rodos

  59. Tum Aeneas ab oris Troiae fugit et novam patriam quaerit - Wtedy Eneasz zrodził się / powstał z Troi i uciekł poszukiwać dziewięciu ojczyzn

  60. Deo Optimo Maximo - 1) Największemu daję najlepiej 2) Bardzo dobre odświeżenie

  61. Ibi Latinus pulchram filiam suam multasque divitias Troiano dat - Tam piękna córka Lawinia daje Trojaninowi i wielu innym

  62. Hannibal ante portas - Hannibal bez spodni

  63. Manibus suis fecit - Zrobił rękami świni

  64. Si magistratus id scierint, ibis in crucem - Jeśli urzędnicy się o tym dowiedzą, to ibis na krzyżu

  65. Qui senatus consilio saepe iuvit - Który z mężczyzny stał się radnym

  66. "Ego" - unus ex servis narrabat - "primum in agris cum aliis servis laborabam" -  1) "Ja" - jedna z niewolnic mówi - "pierwszą na polu byłam, kiedy inna niewolnica zaczęła rodzić." 2) "Ja" - opowiadał jeden z niewolników - "najpierw pracowałem na polu z czosnkiem"

  67. Aesculapio galli placent, aliis deis caprae - 1) Wnuczka rzeźbiarza z miłą twarzą kury lub kozy 2) Eskulapowi podobał się kogut, skrzydło mięsa sarny

  68. Aliquando vir quidam in Aesopum lapides iaciebat - Pewnego razu mąż jeden z Ezopem leżał jak posąg kamienny

  69. Denique mortuum simulans spiritum continuit - W końcu udając ducha otoczył nieboszczyków

  70. Descende in pratum, quod tibi flores suaves praebebit - Schodzi w dół po trawie goleń, całując kwiaty

  71. De Alexandro Magno et de agricola, asini domino callido - Aleksander Wielki i rolnik, bystre osły pana

  72. Necari iube eum, qui tibi in oppidi porta primus occurret! - Zabijcie rozkazuję dobrze, gdyby flet w mieście drzwi najpierw zaatakował!

  73. Asinus meus tibi primus occurrit, eum interficere debes - Osły nasze flet najpierw zaatakuje, dobrze zabijcie dłużnicy

  74. Ei (exercitui) tribunus praeerat - 1) Biada poprzedza dowódcę 2) Biada trybunowi ludowemu 3) Ach, plemię idące naprzód!

  75. Lupa Romulum Remumque aluit - Wilczyca wykarmiła Romulusa i Wiosło

  76. Deus ex machina - Bunt maszyny

  77. Ego - Jajko

  78. Ad rem - Od rzeczy

  79. Corpus delicti - Wspaniałe zwłoki

  80. Aliquando puerperam ianitor invenit mammis propriis matrem alentem; mammas enim lacte plenas habebat. - 1) Kiedyś położny poznał położnicę z piersiami - właściwym matce znakiem, ale piersiami bez mleka, nie napełnionymi 2) Kiedyś odźwierny odkrył u położnicy piersi odpowiednie dla matki karmiącej 3) Raz wreszcie odźwierny odnajduje u owej dziewczyny piersi stale matkę żywiące 4) Niegdyś stróż tę młodą matkę spotkał, karmiącą matkę piersią osobistą

  81. Vita beata  - Zdrowa Beata

  82. Eram tam beata - Byłam tam. Beata

  83. Itaque dea... - Bogini Itaque... [matka Artemidy i Apollona] 

  84. Cura, ut valeas  - Drób to potęga

  85. Venit vir ignotus - Przyszedł wybaczony mężczyzna

  86. Caesar ancoras solvere non potuit tempestate - Cezar nie mógł odpłynąć z powodu okresu

  87. Deus mutat vitam agricolae - Bóg ucisza żywego rolnika

  88. Sursum corda! - W górę ręce!

  89. Puella mala - Dziewczynka szczęka

  90. Parit ova, quanta anseres - Zjawia się tam wielka gęś

  91. Unum hoc animal terrestre linguae usu caret - Tylko to zwierzę jest pozbawione znajomości ziemskiej mowy

  92. Musculi conspexerunt leonem - Mięśnie dostrzegają lwa

  93. Iuvenes (...) in  rete tentum  inciderunt - Młodzieńcy zostawili namiot na polanie

  94. Curabam - Byłam kurą.

bottom of page